Trong quá trình tư vấn và thiết kế, tôi nhận ra rằng việc thiếu hụt trong kiến thức của nhiều lĩnh vực dẫn đến những góc nhìn thiếu sự đa chiều và tổng quát, kéo theo đó là việc những chủ farm ra những quyết định chưa sáng suốt. Bài viết này là những kinh nghiệm còn thiếu hụt của tôi và nó không phải để hù dọa mọi người.
Kiến trúc sư: Phạm Thanh Tùng
Đây là bài viết có hướng nhìn tiêu cực để chúng ta cùng nhau mổ xẻ những vấn đề có thể dẫn đến thất bại của một farmstay ngay từ khi mới bắt đầu trong suy nghĩ.
Trong chọn lọc tự nhiên, thì chính trang trại của bạn cũng nằm trong sự đào thải nếu bạn không chuẩn bị cho những biến cố, cạnh tranh, suy nghĩ chiến lược phát triển hay chỉ đơn giản là bạn chưa yêu mảnh đất của mình đủ nhiều để thay đổi nó.
Tôi thấy nông dân của những đất nước, dân tộc khác có tình yêu với mảnh đất của mình và tôn trọng nó tối cao. Điều này có tại một số dân tộc thiểu số tại Việt Nam, họ cúng rừng hàng năm. Có thể góc nhìn của tôi trong bài viết này cũng đang tôn thờ thiên nhiên một cách quá đáng.
1, Nghĩ rằng mở ra một farmstay chỉ để thu hút khách du lịch:
Nếu bạn nghĩ rằng làm farmstay là thuê hay mua một mảnh đất rồi xây dựng những nhà nghỉ, cảnh quan, trồng một ít cây nông nghiệp hoặc rau cho có trên đó rồi thu hút khách đến là xong thì đó là sai lầm lớn. Khi bạn bắt đầu với tư duy như thế này thì bạn đã hiểu sai về định nghĩa farmstay rồi.
Farmstay đầu tiên là một farm – một trang trại, phần stay – nghỉ dưỡng là yếu tố được sinh ra sau khi nông sản trên trang trại đó có thể được thu hoạch. Như tôi đã đề cập trong những bài viết lần trước, một farmstay thành công là một farmstay mang lại trải nghiệm khác biệt duy nhất cho du khách. Nói cách khác, một farmstay thành công là một farmstay chú trọng vào trải nghiệm của khách hàng.
Khi bạn chỉ tập trung vào yếu tố nghỉ dưỡng – stay – mà bỏ qua yếu tố nông trại – farm – thì bạn đã vô tình đánh mất đi bản sắc, linh hồn farmstay của mình. Và với thị trường du lịch ngày càng khó tính những năm gần đây, một farmstay không có điểm khác biệt về trải nghiệm sẽ trở nên nhạt nhòa giữa những đối thủ luôn tìm cách đổi mới trong thế giới cạnh tranh đầy khốc liệt hiện nay.
2, Farmstay là một xu hướng thu lợi nhanh:
Một số người thấy gần đây xu hướng du lịch nông nghiệp và farmstay đang phát triển mạnh mẽ nên họ nghĩ rằng farmstay là hình thức đầu tư mang lại lợi nhuận nhanh chóng. Có thể trong lúc tính toán nguồn thu từ farmstay, họ đã cảm tính nghĩ rằng 100% số phòng xây lên sẽ kín khách đến ở, rồi nhân số tiền với số ngày trên tháng, tiếp tục nhân với số ngày trên năm để ra được doanh thu. Trong tư duy này có mấy điểm sai:
– Thứ nhất, farmstay không mang lại nguồn lợi nhanh chóng bởi vì bản chất của farmstay là một trang trại canh tác nông sản, mà nông sản thì cần thời gian nhất định mới cho thu hoạch. Vậy nên đừng nghĩ rằng sau ba hoặc sáu tháng thì mảnh đất của bạn đã mang lại thu nhập đủ để chi trả cho chi phí đầu tư, nhân sự, marketing,..
– Thứ hai, các phòng trong khu vực nghỉ dưỡng nếu không có yếu tố khác biệt, không được đầu tư xây dựng đầy đủ tiện nghi cho việc nghỉ ngơi, thư giãn thì không ai muốn quay lại trải nghiệm farmstay đó lần hai cả. Và đương nhiên, họ cũng nói với người thân rằng “Đừng đến đấy!!!”
– Thứ ba, cứ cho rằng phòng nghỉ của bạn được đầu tư đầy đủ tiện nghi và có những điểm khác biệt đi chăng nữa thì hãy lưu ý rằng việc tính thu nhập từ phần nghỉ của farmstay cũng chỉ nên rơi vào 70% mà thôi. Vì bạn phải trừ đi những ngày có thời tiết xấu, những ngày có dịch bệnh hay những thay đổi bất chợt trong kế hoạch của khách dù họ đã đặt trước.
Thông thường, các farmstay tôi tư vấn sẽ hết phòng vào cuối tuần nhưng trong tuần thì không chắc đã kín phòng.
3, Farmstay không cần quy hoạch:
Những người mời tôi đi thiết kế là những người đã mường tượng được việc quy hoạch quan trọng như thế nào đến với sự phát triển bền vững của farmstay. Có một quy hoạch tốt thì sau này họ không cần dời cây, dời nhà, dời đường, không cần lo về việc thiếu nước canh tác hay những rủi ro lớn hơn như vỡ đập tràn, xói mòn đất, mất cân bằng sinh thái…
Thực ra, làm quy hoạch cũng không quá khó, chỉ cần bạn ở trên khu đất của mình, trăn trở về sự phát triển của nó, quan sát thiên nhiên, thảm thực vật, sự phát triển của vi sinh vật,… để đánh giá nội tại của đất trang trại, từ đó thuận theo tự nhiên.
Ví dụ, đừng chặn dòng suối để tạo đập vì bạn đang đối kháng với tự nhiên, bạn sẽ không thể biết rằng trận mưa năm nay lớn đến mức nào đâu. Biến đổi khí hậu đang ngày càng phức tạp hơn, mưa nhiều hơn, nắng gắt hơn và những cơn gió lạnh lẽo hơn. Thuận theo tự nhiên là cách duy nhất để bạn làm cho khu đất của mình phát triển bền vững.
4, Farmstay dễ làm:
Nhiều người nghĩ farmstay là một mô hình kinh doanh đơn giản. Nhưng hãy cẩn trọng, bởi farmstay có bản chất là canh tác nông nghiệp cộng với du lịch. Các bạn có đồng ý với tôi rằng việc canh tác nông nghiệp không đơn giản không? Vì canh tác nông nghiệp luôn phải chịu vô vàn những tác động từ bên ngoài vào cây trồng, từ thiên nhiên đến đất đai rồi cả yếu tố giống cây trồng.
Bên cạnh đó, phần nghỉ dưỡng – stay – thuộc về lĩnh vực vận hành trải nghiệm du lịch, nó không hoạt động giống như một khách sạn, nó cũng không giống cách một resort năm sao vận hành. Vì khác biệt lớn nhất của loại hình này là vận hành trải nghiệm nên bạn phải có kịch bản trải nghiệm cho khách hàng nhưng vẫn không được thiếu những tiện nghi cơ bản của một khu nghỉ dưỡng.
5, Farmstay không cần chiến lược:
Tôi đã từng chia sẻ về “Chiến lược phát triển farmstay là gì?”, nếu bạn vẫn nghĩ rằng phát triển farmstay không cần chiến lược thì đừng đọc ý này nữa và chuyển qua ý tiếp theo.
Chiến lược không phải một thứ gì đó quá ghê gớm chỉ dành cho các tập đoàn và công ty lớn. Hãy hiểu một cách đơn giản rằng chiến lược chính là USP – điểm khác biệt duy nhất mà chỉ trang trại của bạn mới tạo ra trải nghiệm độc nhất cho du khách mà cho dù “ông hàng xóm” của bạn cũng không thể bắt chước được.
Còn nếu như bạn thấy chiến lược quá phức tạp thì hãy hiểu chiến lược chỉ đơn giản là một bản kế hoạch để phát triển cây trồng và vận hành trải nghiệm farmstay.
6, Làm FARMSTAY không cần dự trù tiền đầu tư, làm đến đâu hay đến đó:
Bất kể làm gì thì bạn cũng cần có bản kế hoạch cụ thể mà trong đó, phần dự trù số tiền đầu tư luôn chiếm vai trò quan trọng. Bởi vì, dù bạn có lên một bản kế hoạch đầu tư chi tiết, tỉ mỉ đến đâu đi nữa thì hãy luôn nhớ rằng, luôn cần ít nhất 10% cho chi phí phát sinh.
Hãy tưởng tượng nếu không có phần dự trù số tiền đầu tư thì bạn phải chuẩn bị vốn bao nhiêu mới đủ? Khi đang tiến hành xây dựng farmstay, đột nhiên bạn hết tiền, thì toàn bộ công trình đứng lại nhưng một số chi phí khác vẫn phát sinh như: Chi phí nhân sự, chi phí khấu hao hoặc đôi khi là chi phí sửa chữa vì công trình xuống cấp trước khi đưa vào khai thác sử dụng.
Tôi có một lời khuyên cho các bạn: “Hãy chắc chắn với số tiền bạn bỏ ra, để im số tiền đó đừng sử dụng vào mục đích khác”. Vì khi bạn hết tiền hoặc kế hoạch thu lại số tiền ở mục đích khác bị đổ vỡ thì nó sẽ là phản ứng dây chuyền kéo theo những vấn đề liên tục cho bạn. Lúc đó, chắc chắn bạn sẽ không còn thời gian để tập trung phát triển hay xây dựng farmstay của mình vì phải chật vật xử lý những vấn đề đang liên tục xảy ra.
7, Thiết kế FARMSTAY đơn giản:
Nếu bạn nghĩ rằng một người làm nông nghiệp hay một người thiết kế kiến trúc cũng có thể thiết kế farmstay thì bạn cần xem xét lại tư duy này một chút bởi thiết kế farmstay rất khác so với thiết kế nông nghiệp. Nó không đơn giản chỉ là quy hoạch nước để tưới tiêu, làm đa dạng cây trồng hay làm nông sản phát triển tốt hơn. Nó cũng không chỉ là thiết kế công trình đẹp, chắc chắn, tiện nghi,…
Để thiết kế được một farmstay, bạn vừa phải có kiến thức về nông nghiệp vừa có kiến thức về quy hoạch, kiến trúc để có thể cơ bản tạo ra một farmstay, chưa nói đến thiết kế một farmstay khác biệt.
Để tạo ra một farmstay khác biệt duy nhất, bạn nên tìm hiểu thêm về tư duy chiến lược, tư duy thương hiệu và những kiến thức cơ bản về vận hành trải nghiệm các hoạt động trong farmstay.
Gần đây tôi thấy một số khu du lịch nông nghiệp theo hướng sinh thái, đôi khi họ đặt tên là khu du lịch sinh thái. Tuy vậy họ chưa hiểu du lịch sinh thái là gì.
8, Chỉ cần bỏ nhiều tiền cho phần nghỉ dưỡng – STAY- chắc chắn có khách:
Một số người có quỹ đất lớn nghĩ rằng việc đổ tiền vào xây dựng phần nghỉ dưỡng – stay thì chắc chắn khách du lịch sẽ đến trải nghiệm farmstay của họ. Họ đầu tư vào việc san phẳng đất đai, xây dựng công trình kiên cố, trang bị những vật dụng đắt tiền hay đôi khi là mang những mẫu nhà ở dưới phố lên xây dựng rồi nghĩ là chắc chắn khách sẽ đến ở kín phòng.
Nhưng hãy lưu ý rằng, một khách sạn hay nhà nghỉ được đóng kín bởi bốn bức tường gạch lạnh lẽo, được điều hòa, chiếu sáng đầy đủ,… không phải là hình thức kiến trúc phù hợp với một nơi nhiều cây cối như farmstay.
Từ kinh nghiệm của tôi, để xây dựng, phát triển một farmstay không cần tốn nhiều gạch ngói và xi măng, đôi khi là cả nhân công và máy móc. Nhiều lúc, bạn chỉ cần chia sẻ phần ở của mình với du khách đến thăm và trải nghiệm là đã có thể tạo nên một farmstay độc đáo và thú vị rồi.
Còn nếu như bạn muốn xây dựng mới hoàn toàn thì hãy chú ý đến vật liệu tại chỗ: Ở đó có những vật liệu như tre hay gỗ không, có cát, sỏi đá không,… rồi kết hợp chúng với nhau theo kinh nghiệm xây dựng của người dân địa phương để tạo ra những công trình mang đậm bản sắc văn hóa vùng miền.
9, FARMSTAY không cần marketing:
Nhiều người nghĩ rằng, chỉ cần xây dựng farmstay đẹp, nhiều trải nghiệm độc nhất riêng biệt thì khách hàng sẽ tự tìm đến. Vào thời điểm hiện tại thì farmstay chưa nhiều nên việc xây dựng ra một farmstay dễ dàng được biết đến bởi nhu cầu trải nghiệm đang cao hơn so với nguồn cung.
Nhưng chỉ một khoảng thời gian nữa, khi farmstay bắt đầu được xây dựng nhiều hơn thì việc không marketing cho farmstay của bạn sẽ dẫn đến việc giảm lượng khách đến trải nghiệm do khách hàng tìm đến những farmstay được marketing tốt thông qua các công cụ tìm kiếm, các trang mạng xã hội, các nhóm chia sẻ về du lịch,…
Việc đơn giản nhất bạn có thể làm để marketing là đặt cho farmstay một cái tên thật chất rồi viết một đoạn giới thiệu hấp dẫn cho những bức hình về farmstay của mình rồi đăng lên các trang mạng xã hội, những nhóm về du lịch trải nghiệm,… Chỉ cần làm những việc trên là bạn đã “marketing không đồng” rồi.
10, Làm FARMSTAY thay đổi kết cấu tự nhiên vùng đất:
Một số người nghĩ rằng việc sử dụng máy móc cơ giới, công nghệ hiện đại vào canh tác nông nghiệp để thay đổi kết cấu tự nhiên của vùng đất như: San phẳng một khu đất, bắt chước những ruộng bậc thang của vùng núi Tây Bắc hoặc cày xới khu đất lên để trồng trọt và xây dựng sẽ tạo ra một farmstay đẹp, hiện đại, khác biệt.
Thiên nhiên nhiều nghìn năm mới tạo ra được một vùng đất với kết cấu, thảm thực vật, hệ vi sinh vật thống nhất như vậy.
Nếu bạn đảo lộn và thay đổi nó theo ý của mình thì bạn đang gây ra sự mất cân bằng và lãng phí tài nguyên của mảnh đất đó. Bạn mất nhiều thời gian hơn để tăng lại hệ vi sinh vật của lòng đất thay vì tăng độ che phủ của thảm thực vật trên mặt đất. Nước mưa đã xói mòn nhiều năm để tạo nên kết cấu của vùng đất ngày nay với những rãnh nước, khe suối hay dòng sông để thoát nước khi mưa lớn.
Nếu thay đổi nó, thì bạn đang thay đổi hướng chảy tự nhiên của khu đất khi mưa xuống và thông thường việc đó dẫn đến hậu quả không thể đoán trước. Vì thế, hãy tôn trọng và cố gắng thay đổi kết cấu tự nhiên vốn có của vùng đất đó càng ít càng tốt.
11, Sao chép ý tưởng của một FARMSTAY khác:
Việc học hỏi ý tưởng từ những farmstay khác là một điều cần thiết để hiểu rõ farmstay là gì, từ đó thai nghén ý tưởng của riêng bạn. Tuy nhiên, học hỏi hoàn toàn khác với việc bê nguyên xi farmstay đó làm của bạn. Vì mỗi khu đất, cây trồng, khí hậu cùng với năng lực phát triển và vận hành farmstay của mỗi người là khác nhau
Nếu bạn sao chép y nguyên hình thức kiến trúc, quy hoạch tổng thể, cách thức vận hành của farmstay khác thì không tạo ra điểm độc đáo cho farmstay của mình. Điều đó dẫn đến việc khách du lịch lựa chọn trải nghiệm tại farmstay gốc chứ không đến thăm farmstay của bạn.
Để việc học hỏi ý tưởng farmstay không gọi là sao chép thì trước khi bạn ứng dụng một điều gì đó vào farmstay của mình thì hãy xem xét những đặc điểm tự nhiên, khí hậu đặc trưng tại khu đất từ đó chọn lọc và thay đổi những ý tưởng cho phù hợp với khu đất của mình.
12, Thu nhập từ phần “FARM” vô cùng ít:
Những người mới làm farmstay thường nghĩ rằng làm nông nghiệp không thu lợi được bao nhiêu cả, bởi trong tư tưởng của người dân Việt Nam, nghề nông là một nghề vất vả, khó nhọc, nông sản bán được giá thấp.
Nhưng tôi tin rằng, canh tác nông nghiệp thuận tự nhiên, nông nghiệp sinh thái hay nông nghiệp vườn rừng như một số người hay gọi,… sau một khoản thời gian sẽ đem lại những giá trị kinh tế to lớn.
Đầu tiên, nông nghiệp thuận tự nhiên mang lại sức khỏe cho người nông dân bởi trong quá trình canh tác họ không cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Tiếp theo, canh tác thuận tự nhiên tạo nên một hệ sinh thái gần như tự vận hành, mọi yếu tố đất đai, vi sinh vật, thảm thực vật,… tương tác, bổ sung cho nhau thành một thể thống nhất, tạo ra những sản phẩm chất lượng.
Tôi hi vọng những suy nghĩ này sẽ giúp các bạn tránh được những thất bại không đáng có trên con đường tạo ra farmstay mơ ước của mình. Hãy nhớ rằng, tình yêu thiên nhiên, yêu khách hàng đến trang trại của mình sẽ là yếu tố tạo nên farmstay thành công.
